Ga naar de inhoud

Mangelen in Museum Het Voorhuis

Sinds jaar en dag staat in de kelder van het museum een mangel. De tentoonstelling Aan tafel boeren, burgers, boden en buitenlui, gaat over linnengoed: over tafellakens, servetten en aanverwante artikelen. Dat is een mooie aanleiding eens te experimenteren met de mangel. Na een paar proefsessies door leden van de beheerscommissie – het vereist wel enige vaardigheid om netjes te mangelen – is het zover. Op dinsdagmiddag 20 december was er voor bezoekers gelegenheid een eigen damast tafellaken te mangelen.

Er was zeker veel belangstelling, maar helaas hadden niet veel bezoekers een tafelkleed meegebracht. Gelukkig waren er genoeg kleden om het mangelen uitgebreid te demonstreren. Na het rechttrekken van het tafelkleed en het uiterst netjes dubbelvouwen kan het beginnen. En al doende en pratend kwamen de herinneringen boven. Dames die als kind de mangel in gebruik hadden gezien. Een ander herinnerde zich de kou: de mangel stond op een onverwarmde zolder. En intussen werd er flink aan het wiel gedraaid, de tafelkleden werden wel vijf tot zes heen en weer gedraaid. Het mangelen leverde ons een warme rug op. Het resultaat was mooi. Prachtig glanzende tafelkleden.

Daarna werd het opvouwen uitgelegd, het harmonica vouwen, waardoor de vouwen het scherpst worden. Een scherpe vouw betekent een schoon kleed! Er werd dus ook verhaald dat er weleens een gebruikt kleed door de mangel ging, om de indruk te geven dat het schoon was!

Omdat in het museum geen linnenpers in huis is, werd zoals Sanny de Zoete memoreerde bij de opening van de tentoonstelling, de ‘billenpers’ genoemd, met andere woorden: ga erop  zitten. Het kan ook anders: een doek op een kastje, daarop het gevouwen tafellaken, erover een doek met een houten plank met een stapeltje zware boeken. Het resultaat mocht mag er zijn! 

Had iedereen vroeger een mangel in huis?

Een mangel stond zeker niet in elke woning. In onze regio (Alblasserwaard) was het een apparaat dat bij het gegoede deel van de bevolking aanwezig kon zijn. En dan vaak alleen als er veelvuldig gasten in huis verbleven zoals bij een burgemeester, bij de bovenmeester (daar sliepen vaak predikanten die de zondag overbleven), een dijkgraaf en dergelijke. Daar werd het tafellinnen en het huishoudlinnen gemangeld. In de herinnering van de aanwezigen werden de beddenlakens niet meer dan één keer door de mangel gehaald.

Wat is het verschil met strijken?

Mangelen klinkt bekend voor iedereen, maar zelden wordt het meer gedaan.
Het verschil met strijken is dat mangelen een proces is van koude persing. Daardoor gaat het ingeweven patroon van damast prachtig glanzen en wordt het kleed prachtig soepel. Bij strijken of persen gaat veel van de natuurlijke glans verloren.

 

Gerelateerde berichten

Alle nieuwsberichten

Programma Open Monumentendag

Het programma voor deze dag heeft een vertrouwd karakter. Veel kerken in ons werkgebied openen de deuren en vrijwilligers zijn aanwezig om uw inlichtingen te geven. Regelmatig zal er orgelspel…

Geef ons uw stem op Rabo ClubSupport

Sinds vandaag, maandag 2 september, tot en met dinsdag 24 september kunnen leden van Rabobank Lek en Merwede weer stemmen voor de Rabo ClubSupport actie ter ondersteuning van lokale verenigingen…